E-Ticaret Girişiminiz Yurtiçine mi Yurtdışına mı Hitap Etmeli?
Yeni e-ticaret girişimlerinin hedefleyeceği pazar konusu ele alındığında genelde yurtdışını hedeflemenin doğru olacağına dair önerileri sıkça duyarız.
Ancak ben bunun doğru bir önerme olduğunu düşünmüyorum. En azından başlangıçta. E-ticaret girişiminin yapılacağı ülkenin kendine özel şartları, hizmet modeli ve finansal olanaklar bunda doğrudan belirleyici oluyor. Yurtdışına açılan e-ticaret girişimlerimizin edindiği tecrübe ve izlenimler, durumu biraz daha açıklayacaktır.
Yemeksepeti
2010 yılında Moskova ve St. Petersburg şehirleri ile Rusya pazarına açılan Yemeksepeti.com, Rusya pazarının gerçeklerini öngöremediği için başarısız oldu. Yemeksepeti’nin Türkiye’de başarı ile uyguladığı model, Rusya pazarı için tutmamıştı; çünkü Rusya coğrafyasının kendine has dinamikleri vardı. Herşeyden önce Rus insanı siparişinin erken gelmesini çok da umursamıyordu ve restoranların hizmet kalitesinde belli bir standart tutturulamamıştı. Yemeksepeti, izrestorana.ru adıyla açtığı Rusya şubesini 2012’de kapatarak Rusya pazarından
çıkmış oldu. Şimdi ise farklı markalarla Orta Doğu’da (Birleşik Arap Emirlikleri, Lübnan, Katar, Umman ve Suudi Arabistan) ve Balkanlar’da (Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya) hizmet vermeye devam ediyor. 2000 yılında kurulan Yemeksepeti’nin 2010’da yurtdışına açıldığını düşünürsek, başlangıçta
dünya piyasasına hitap edecek bir vizyonla yola çıkmak zorunda olmadığınızı görürüz. Ayrıca bu örnek bize, Türkçe bir marka ismiyle başlamanın da daha sonra yurtdışına açılmaya engel olmayacağını gayet net şekilde gösteriyor. Yurt içi için ayrı, dünya pazarı için ayrı marka isimleri ile hizmet verilebilir. En azından bu iş modeli için bu yöntem uygun görünüyor.
Yemeksepeti geçtiğimiz haftalardaki Delivery Hero satışıyla da lokal başladığı macerasını global bir satışla noktalandırdı (Yemeksepeti aynı isimle hizmet vermeye devam edecek).
Markafoni
2008 yılında kurulan Markafoni de, kısa sürede yakaladığı başarıyı, yurtdışına açılarak genişetti. Ukrayna, Polonya, Avustralya, Yunanistan ve Güney Kore’de de online mağazalar açan Markafoni bu pazarlardan çekilmedi ancak bu coğrafyalardan da edinilen deneyimler oldu. Örneğin Markafoni Kurucu CEO’su Sina Afra, Ukrayna ile karşılaştırdığında Türkiye’nin
iki önemli yapısal avantajı olduğunu belirtiyor. Bunlardan birisi, kredi kartının bu kadar hâkim bir ödeme seçeneği olması. Diğeri ise Türkiye’nin her noktasına en geç 48 saatte gönderi ulaştırabilen güçlü lojistik altyapısı. Ukrayna’da kredi kartı penetrasyonun düşük ve kapıda ödemenin yaygın olmasından dolayı siparişlerin %30 ila %50 arası kapıda iptal ediliyor. Türkiye’de böyle bir durum olsa, e-ticaret şirketlerinin ayakta kalması mümkün olmazdı. Ancak bu durum, Ukrayna’nın kendi lokal gerçeği.
İstanbul’un 600 km. çevresine 1 gün, daha uzak noktalara ise 2 gün içerisinde gönderi
ulaştırabilen 5-6 güçlü lojistik firmasının varlığı da Türkiye’de önemli bir lojistik avantajı sağlıyor. Sina Afra’ya göre Rusya’da ürün gönderimi yapan bir e-ticaret girişimi için bir kendi lojistik altyapınızı kurmanız gerekir.
Yurt içi pazarın büyüklüğü
Yurt içi pazarın büyüklüğü de bir e-ticaret girişimin hedefleyeceği pazarları da doğrudan etkileyen bir faktör. Türkiye, yoğun bir nüfusa sahip olmasından dolayı birçok e-ticaret sitesi için yeterli hacmi sağlayabiliyor. Üstelik Türkiye e-ticaret pazarı henüz başlangıç aşamasını yaşıyor. Oysa ki daha düşük nüfuslu ülkelerde yurtiçi pazara hitap etmek yeterli hacmi sağlamayabilir. Örneğin İsrail, İstanbul’un yarısından daha düşük bir nüfusa sahip ve bu da yetersiz bir iç talep yaratıyor. Bu yüzden İsrail’deki girişimler her zaman dünyaya açılmayı hedefliyor. Bu strateji sonucunda da İsrail, bugüne kadar dünyaya hitap eden sayısız girişim çıkarmış. Bazen en zayıf yanınız, sizin en güçlü olduğunuz noktaya dönüşebilir. Bu da İsrail coğrafyasının gerçeği.
Finansman gerçekleri Türkiye’nin bir başka gerçeği de finansman olanakları. Özellikle start-up’lar için yeterli finansman olanakları olsa da sonraki aşamalarda çok güçlü kaynak aktarımları olduğunu söyleyemeyiz. Bunun yanı sıra yurtdışından gelen satın almalarda da girişimlerimizin değerlemesi genel anlamda düşük kalıyor. Bu yüzden bu topraklardan bir Google, Facebook, Youtube, Whatsapp veya Instagram çıkmıyor. ABD’de bu olanaklar çok daha güçlü ve
astronomik olarak kabul edebileceğimiz yatırım ve değerlemeler söz konusu. Hatta az önce örnek verdiğim İsrail’de de finansal olanaklar çok güçlü. Dünyaya açılma konusunu düşünürken finansal gerçeklerimizi de aklımızın bir köşesinde tutmamız gerekiyor.
Yurt içi mi yurt dışı mı?
Bu durumda bizim gerçeklerimize uygun olan vizyon ne olacak: Yurt içi pazara mı iş yapmalıyız, yurtdışını düşünerek mi başlamalıyız? Aşağıda özetleyeceğim 4 madde ile bu sorunun cevabını siz de bulabilirsiniz.
Yurt içini hedefleyerek başlamak, yurt içinde yeteri kadar büyüdükten sonra yurtdışına açılmak bizim için uygun model gibi (Yemeksepeti, Markafoni)
Yurt içini hedefleyerek başlamanız, daha sonra yurtdışına açılmanıza engel değil (Yemeksepeti)
Her coğrafyanın kendine özgü gerçekleri var, iş modeliniz her ülkeye uygun olmayabilir (Rusya, Ukrayna)
Finansal olanaklarımız, tüm dünya pazarına hitap edecek girişimler çıkarmamıza olanak sağlamıyor
IdeaSoft : Türkiye’de 11.000 Kişinin E-Ticaret Sitesi Var
IdeaSoft tarafından yapılan pazar analizine göre, Türkiye’de e-ticaret paket yazılımlarını kullanarak e-ticaret yapan KOBİ sayısı 2015 yılı Haziran ayı itibariyle 11.000’e ulaştı.
On binlerce lirayı bulan fiziki mağaza yatırım maliyetlerinin çok yüksek olması ve ilgili yatırımların geri dönüşünün uzun zaman alması sebebiyle, küçük ve orta ölçekli perakendeciler, yeni fiziki mağaza veya şube yatırımı yapmak yerine e-ticaret sektörüne yöneliyor. IdeaSoft’un e-ticaret altyapısı sunduğu 5 bini aşkın KOBİ üzerinde yaptığı araştırmaya göre, KOBİ’lerin yüzde 75’i sahip oldukları fiziki iş yeri-mağaza dışında aynı zamanda e-ticaret sitesi üzerinden de ürün satışı gerçekleştiriyor.
Son 5 yıl içinde hem fiziki mağaza hem de e-ticaret sitesi sahibi olan KOBİ’lerin yüzde 18’inin online satış gelirlerinin, fiziki mağaza cirolarının üzerine çıktığı ortaya kondu.
Twitter Üzerinden E-Ticaret Senaryoları
IdeaSoft tarafından yapılan pazar analizine göre, Türkiye’de e-ticaret paket yazılımlarını kullanarak e-ticaret yapan KOBİ sayısı 2015 yılı Haziran ayı itibariyle 11.000’e ulaştı.
Twitter artık o eski bildiğimiz Twitter değil. Gün geçtikçe farklı yeniliklerle karşımıza çıkan sosyal medya devi, yeni özelliği ile daha fazla kullanıcı çekme amacı taşıyor. Sosyal medya devinin yaptığı açıklamaya göre, twitter üzerinde insanları daha fazla para harcamaya teşvik edecek iki yeni özellik test edildi. Öncelikli olarak, görseller, videolar ve ürün bilgileri kullanıcılara sunulacak, daha sonra bu ürün sayfaları koleksiyonlar bölümü üzerinden takip edilip, twitter ürün sayfasına erişim sağlanacak. Ayrıca koleksiyonlar bölümü üzerinde belli kriterlere göre ürün araması yapılabilecek.
BTK’ya SMS ile İlgili Şikayetler Durmuyor
Cep telefonlarına SMS ile gelen reklam mesajlarını yönelik yapılan düzenlemenin ardından ilk rakamlar gelmeye başladı.
Elektronik ticarette 1 Mayıs’ta yürürlüğe giren yeni düzenlemelerin ardından, pazarlama ve tanıtım amaçlı, istenmeyen mesaj, arama ve e-posta gibi uygulamalar için vatandaşlardan gelen şikayet sayısı 35 bini aştı. Gümrük ve Ticaret Bakanlığının “Ticari Elektronik İleti Şikayet Sistemi” üzerinden toplam 35 bin 363 şikayet yapılırken, şikayet türlerinde istenmeyen SMS’ler ilk sırayı yer aldı. Buna göre, vatandaşlar tarafından istenmeyen SMS’ler için 32 bin 405 şikayet yapıldı. Öte yandan sesli aramalar için 2 bin 124, e-postalar için de 834 şikayette bulunuldu.Başvurularının ticari elektronik iletinin gönderildiği tarihten itibaren en geç 3 ay içinde yapılması gerekiyor. Şikayetlerin değerlendirilmesinden sonra ilgililere idari para cezası uygulanabiliyor. Kanuna aykırı hareket edenlere bin liradan 15 bin liraya kadar değişen idari para cezası öngörülüyor.
Gitti Gidiyor’da Üst Düzey Görev Değişikliği
2014 Ocak ayından bu yana GittiGidiyor Genel Müdürü olarak Türkiye’de internet girişimciliğine yön veren ve internet dünyasının duayenlerinden biri olan Gülfem Toygar eBay Almanya operasyonlarının başına getirildi. eBay Almanya’nın ilk Türk üst düzey yöneticisi olarak yeni görevinden duyduğu heyecanı belirten Toygar; “GittiGidiyor, 15 yıldır iş modeliyle Türkiye’de sadece e-ticareti geliştirmeye değil, girişimciliği de destekleyen bir pazaryeri ekosistemini oluşturmaya hizmet ediyor. Yükselen başarı grafiği sadece ülkemizde değil, eBay dünyasında da tescillendi. Yeni görev tanımımın kişisel kariyerime olduğu kadar Türkiye’deki kadın yöneticilerin başarılarına dikkat çekeceğine inanıyorum. GittiGidiyor’u çok deneyimli bir yöneticiye ve sürdürülebilir başarının formülünü çözmüş bir ekibe emanet etmekten gurur duyuyorum” dedi. 1 Ağustos 2015’ten itibaren GittiGidiyor Genel Müdürü unvanını Gülfem Toygar’dan devralan
Öget Kantarcı ise uzun yıllar e-ticaret sektöründe yöneticilik yapmış, 2014 yılından bu yana GittiGidiyor’un Ticari Direktörü olarak kariyerine devam eden deneyimli bir isim.
Yandex’ten Joygame’e Özel Arama Motoru
Türkiye’nin önde gelen online oyun yayıncılarından Joygame ve Yandex işbirliğinde geliştirilen Joygame’e özel Yandex.Browser kullanıcıların beğenisine sunuldu. Oyun severlere hızlı, güvenli ve pratik bir internet deneyimi sunan Yandex.Browser’ın özel sürümünde kullanıcılar, Joygame oyun temalarına kolayca ulaşabiliyor. Joygame’in Mstar, Goley ve Wolfteam oyunları özelinde başlayan proje, kullanım kolaylığı, hızı ve oyun severlere hitap eden görselliği ile dikkat çekiyor. Joygame Yandex.Browser’ın oyunseverler için öne çıkan bir diğer özelliği ise; çoğunlukla tarayıcılar üzerinden oyun oynamak için kullanılan ve birçok tarayıcı tarafından artık desteklenmeyen Unity Web Player ve uygulama geliştirme arayüzü olan NPAPI desteğini sürdürecek olması.
Türk Halkı Taksitli Alışverişi Seviyor
E-ticaret platformu n11.com,platform üzerinden alışveriş yapan kredi kartı kullanıcıları üzerinde yaptığı taksit uygulamasına bakış araştırmasının sonuçlarını ortaya koydu. Verilere göre, kredi kartı kullanıcılarının yaklaşık yüzde 65’i kredi kartı ile yaptığı alışverişlerde taksitlendirme yoluna gidiyor.
Platform üzerinden alışveriş yapan erkek kredi kartı kullanıcılarının yüzde 67’si taksitlendirme imkânından faydalanırken, bu oran kadınlarda yüzde 65’te kalıyor.En çok 50-60 yaş grubu taksit tercih ederken gençlerin yarısı taksit yaptırmıyor.Veriler, taksit imkânından en fazla yüzde 76 ile 50-60 yaş grubunun, en az ise yüzde 56 ile 18-25 yaş grubunun faydalandığını ortaya koyuyor.
Dünyanın En Büyük Alışveriş Sitesi Yeniden Kurgulandı
Dünyanın en büyük online alışveriş sitelerinden birine ev sahipliği yapan store.apple.com alan adı tarih oldu. Dünya genelinde 40 ülkeden yılda 1 milyar kişinin ziyaret ettiği online mağazasını baştan sona yenileyen Apple, alışveriş deneyimini Apple.com’a taşıdı. Yerel mağazaları da kapsayan yenilikle birlikte Apple Türkiye online mağazasına artık apple.com/tr/ adresinden ulaşıldığını görmek mümkün. Bununla birlikte store sekmesini de ortadan kaldıran Apple, Apple.com’da alışverişi genele yayıyor. Ürün sayfalarında, ürün incelemeleriyle birlikte satın al butonu görülebiliyor.
N11’in Yeni CEO’su Won Yong Jo Oldu
Doğuş Grubu ile Güney Koreli SK Group’un ortaklığında Haziran 2012’de Türkiye’de yapılan en büyük e-ticaret yatırımı olarak kurulan ve Nisan 2013’te tüketiciler ile buluşan n11.com’un yeni CEO’su, Won Yong, Jo oldu. Won Yong, Jo, uzun yıllardır küresel çapta e-ticaret ve bilişim sektöründe kazandığı deneyimlerini; n11.com’un ve sektörün gelişimine katkı sağlamak, aynı zamanda tüketicinin e-ticaret eğilimini güçlendirmek odaklı çalışmalar için kullanacak. Won Yong, Jo, n11.com’a katılmadan önce SK Planet SEA Daire Başkan ve Başkan Yardımcısı olarak görev yapmaktaydı. E-ticaretin Türkiye’de gidecek uzun bir yolu olduğunu belirten Won Yong, Jo ise; “n11.com, faaliyete geçtiği günden bu yana yükselen bir ivme ile büyüyerek e-ticaret pazarını da büyüttü. 30 bin mağaza, 26 milyon kayıtlı ürün, 137 milyon ziyaretçi sayısı ile sektörün en önemli oyuncularından biri durumuna geldi. n11.com’u milyar dolara götürecek bu ikinci aşamada tecrübelerimin deneyimli ekibimize yön vererek bizi kısa zamanda hedeflerimize ulaştıracağına inanıyorum.” şeklinde konuştu.
Online Perakende Sektörü 2 Kat Büyüyecek
2014 Ocak ayından bu yana GittiGidiyor Genel Müdürü olarak Türkiye’de internet girişimciliğine yön veren ve internet dünyasının duayenlerinden biri olan Gülfem Toygar eBay Almanya operasyonlarının başına getirildi.
Şu an büyüklüğü 7 milyar lira olan online perakende sektörü ile ilgili raporda öne çıkan 3 konu şöyle ifade ediliyor:
Müşteri odaklı ve ekonomik değer olarak doğru strateji belirleme: Online ticaret, e-ticaret, dijital ticaret; nasıl adlandırılırsa adlandırılsın sonuçta çok kanallı ticarette de ticaretin kuralları geçerli oluyor. Çok kanallı perakendede başarı, ancak müşteri odaklı, farklı bir rekabet önerisine sahip ve ekonomik olarak cazip bir fiyatlandırma stratejisi ile mümkün oluyor.
Akıllı teknoloji ile veriden değer oluşturma: Geleneksel perakendeciler de sadece internetten satış yapan perakendeciler kadar müşteri verisine sahip olsalar da bu verilerin yeterince etkin şekilde kullanılmadığı gözlemleniyor. Veriyi toplayabilme yetkinliğinin ötesinde farkı yaratan unsurun akıllı teknolojilerin kullanılmasıyla farklı kanallardan gelen verileri harmanlayarak anlamlı ve aksiyona yönelik sonuçlar çıkarmak olduğu belirtiliyor.
Çok kanallı perakendeyi destekleyecek organizasyon yapısına geçiş: Geleneksel perakendeciler dinamik fiyatlandırma kararları verecek kadar çevik değiller. Çok kanallı perakende modeli için tek bir tip organizasyon modeli olmamakla birlikte başarılı modellerin hemen hemen hepsinde karar verme hiyerarşisi, yetkinlikler, yetenekler, motivasyon ve teşviklerin çok kanallı perakendenin gerektirdiği dinamizme göre şekillenmesi gerekiyor. Perakende satış kanallarının teknoloji ile birleştiğini ve geleneksel yöntemlerinin rafa kaldırılmasının zamanı geldiğini anlatan BCG Türkiye Genel Müdürü ve Yönetici Ortağı Burak Tansan, şunları kaydediyor:
“Müşteriler artık alışveriş yaparken birden fazla kanalı kullanıyorlar ve daha bilinçli hareket ediyorlar. Bilgisayarlardan, tabletlerden veya akıllı telefonlardan farklı firmaların ürün ve fiyat karşılaştırmalarını yapıp, müşteri yorumlarını okuyorlar. Sonrasında da karar verip internetten ya da mağazadan alışverişlerini yapıyorlar. Teknoloji ile kızışan bu yarışta perakendeciler hızlı karar vermeye çalışırken, birçoğu hangi fiyatın doğru olduğunun, hangi kampanyaların işe yaradığının ve hangi ürünlerin satışında değişiklik yaratacaklarının farkında değiller. Tecrübelerimize göre, perakende firmaları dijitalleşme konusunda üç konuda zorlanıyorlar. Bunlar müşteri odaklı strateji belirleme, elindeki veriden değer oluşturma ve çok kanallı fiyatlandırma stratejisine imkân verecek organizasyon modelini oluşturma. Burada en önemli konu, müşterilerin çoklu kanal “serüvenlerini” anlama ve bu serüveni basit, renkli ve cazip kılma.” Türkiye’de önde gelen firmaların çok kanallı perakendeciliğin belirli alanlarını çok hızlı ve başarılı bir şekilde uyguladığına temas eden Tansan, “İnternetten alınan bir ürünün müşteriye mağazadan teslim edilmesi, ertesi gün teslimat seçeneği, farklı ödeme opsiyonu gibi hizmetler artık Türkiye’deki perakendeciler tarafından da neredeyse standart olarak müşterilere sunuluyor. Çok kanallı hizmet anlamında müşterilerin artan beklentileri ile birlikte iyi bir seviyeye doğru ilerlediğimizi düşünüyorum.” diyor.
“PERAKENDE DAHA MOBİL OLACAK”
BCG’nin bir başka araştırması ‘Küresel Mobil İnternet Ekonomisinde Büyüme’ raporuna göre ise dünya ekonomisinin yüzde 70’ini teşkil eden 13 ülkede mobil internetin ekonomiye katkısının 700 milyar doları aştığı ve bu katkının 2017’ye dek yüzde 23 büyüme ile 1,5 trilyon dolara dayanacağı tahmin ediliyor. Mobil internet ekonomisinde büyümenin en önemli unsurlarından birisi ise perakende sektörü olacak. Türkiye perakende sektöründe mobil ticaret çok daha güçlü büyüyerek internet perakendeciliği içinde payını yüzde 1’den yüzde 2’ye taşıdı. Mobil ticaretin ABD internet perakendeciliğinde aldığı payın yüzde 18 seviyelerinde olup Türkiye daha yolun başında görünüyor.
Türkiye’de mobil ticaretin artmasında akıllı telefon kullanımının ve 3G’ye erişimin artmasının önemli rol oynadığını belirten BCG Türkiye Kıdemli Proje Müdürü Hüseyin Erol, “Teknolojiye erişimin müşteri davranışına etkisi göz ardı edilemez. Bununla birlikte, gerek geleneksel perakendecilerin gerekse sadece internetten satış yapan perakendecilerin mobil ticarete yaptığı yatırımlar da mobil ticaretin büyümesinde etkili olmuştur.” diyor.